Celem wsparcia żywieniowego jest zwiększenie lub zapewnienie choremu dziecku dodatkowej podaży składników odżywczych, których nie jest ono w stanie przyjąć z tradycyjnym pokarmem z powodu choroby.

Chore dziecko potrzebuje więcej energii i składników odżywczych niż zdrowe, a jednocześnie z powodu choroby doświadcza problemów z jedzeniem, dlatego odpowiednio wcześnie wprowadzone wsparcie żywieniowe nie tylko poprawia samopoczucie pacjenta, ale także wspomaga leczenie i dodaje sił do walki z chorobą.

Żywienie dojelitowe polega na podaży do przewodu pokarmowego preparatu odżywczego, będącego źródłem energii, białka oraz elektrolitów, pierwiastków śladowych i witamin, z wykorzystaniem sztucznego dostępu do przewodu pokarmowego (poprzez zgłębnik wprowadzony do żołądka, przetokę odżywczą) lub drogą doustną.

Żywienie doustne

Żywienie doustne jest najprostszym i najmniej inwazyjnym sposobem zapewnienia choremu dodatkowej ilości składników odżywczych, niezbędnych podczas choroby i rekonwalescencji. Nie zawsze udaje się je zapewnić podając choremu dziecku domowe posiłki. Organizm w czasie choroby jest podatny na większe straty energii. Podczas choroby wzrasta też zapotrzebowanie energetyczne. Dlatego spożywanie odpowiedniej ilości pokarmów, a przede wszystkim zawartych w nich składników mineralnych i wartości odżywczych to niezwykle istotny element leczenia. W przypadku dzieci odpowiednie odżywianie nabiera wyjątkowego znaczenia.

Problem niedożywienia u dzieci

Niedożywienie dziecka może mieć wpływ nie tylko na upośledzenie jego rozwoju fizycznego, ale również na rozwój psychiczny i intelektualny. Wartości energetyczne zawarte w produktach odżywczych zapewniają podtrzymywanie głównych procesów życiowych:

  • dzięki nim zachodzą wszystkie reakcje chemiczne i metaboliczne,
  • utrzymują stałą temperaturę ciała,
  • aktywują mechanizmy obronne organizmu.

Wartości energetyczne wpływają także na aktywność mięśniową i neuroprzekaźnictwo. Poprzez produkcję nowych komórek, odpowiadają również za prawidłowy wzrost. Co więcej, rozwijające się dziecko ma zwiększone zapotrzebowanie energetyczne w porównaniu do osoby dorosłej. Największa ilość energii w przeliczeniu na kilogram masy ciała potrzebna jest w dwóch pierwszych latach życia człowieka i w okresie dojrzewania. Dodatkowo w czasie choroby zwiększa się zapotrzebowanie energetyczne, a w stanie wyniszczenia organizmu, jego zapotrzebowanie na energię wzrasta nawet dwukrotnie.

Problem niedożywienia jest szczególnie istotny podczas leczenia szpitalnego. Na świecie nawet wiele dzieci na oddziałach szpitalnych boryka się z problemem niedostatecznego odżywienia. To z kolei utrudnia walkę z chorobą, zmniejsza skuteczność leczenia i przedłuża czas terapii.

Niedożywienie u chorych dzieci utrudnia walkę z chorobą, zmniejsza skuteczność leczenia i przedłuża czas terapii.

Preparaty odżywcze

Niestety, nie wszystkie dzieci są w stanie przyjmować pokarmy doustnie w wystarczającej ilości. Zarówno dla nich, jak i dla dzieci o określonym zapotrzebowaniu energetycznym (którego nie da się zagwarantować dietą kuchenną), przeznaczone są preparaty odżywcze. Są to specjalnie przygotowane preparaty zapewniające pełne pokrycie potrzeb organizmu na białko, węglowodany, tłuszcze, makro i mikroelementy.

Zalety preparatów odżywczych:

  • dobra przyswajalność wszystkich składników,
  • większa gęstość kaloryczna niż możliwa do uzyskania w zwykłej diecie kuchennej,
  • możliwość dobrania diety odpowiedniej pod względem składu, zależnie od sytuacji klinicznej.

W zależności od wieku dziecka, dostępne są preparaty o odpowiednich wartościach energetycznych:

  • dla niemowląt od 0 do 18. miesiąca życia (lub do 9 kg) – diety INFATRINI,
  • dla dzieci od 1. do 6. roku życia (lub od 8 do 20kg) – diety NUTRINI,
  • dla dzieci od 7. do 12. roku życia (lub od 21 do 45 kg) – diety NUTRINI MAX.

Dla każdej grupy wiekowej istnieją preparaty odżywcze dopasowane do specjalnych potrzeb i rodzaju choroby małego pacjenta np. z błonnikiem i bez, normokaloryczne i wysokokaloryczne.

Metody wsparcia żywieniowego

Istnieją dwa główne rodzaje wsparcia żywieniowego:

  • Żywienie dojelitowe prowadzone drogą przewodu pokarmowego (inaczej zwane żywieniem enteralnym)
  • Żywienie pozajelitowe, czyli dożylne.

Żywienie drogą przewodu pokarmowego jest bardziej fizjologiczną i bezpieczną formą żywienia niż żywienie pozajelitowe i powinno być stosowane zawsze wtedy, gdy jest to możliwe. Włączanie żywienia pozajelitowego (dożylnego) powinno nastąpić dopiero wtedy, kiedy nie ma możliwości zastosowania u chorego pełnego żywienia dojelitowego.

Wsparcie żywieniowe drogą przewodu pokarmowego odbywa się na dwa sposoby:

  • drogą doustną (jeżeli u dziecka zachowany jest odruch połykania) z użyciem specjalnych doustnych preparatów odżywczych,
  • drogą przez sztuczny dostęp do przewodu pokarmowego (zgłębnik nosowo-żołądkowy lub gastrostomijny).

Jaka metoda wsparcia żywieniowego będzie najlepsza dla naszego dziecka?

Jeżeli to tylko możliwe, najbardziej fizjologiczną jest metoda żywienia drogą doustną. W przypadku, kiedy nie możemy karmić dziecka doustnie lub karmienie tą drogą jest niebezpieczne (ryzyko zachłystowego zapalenia płuc u krztuszącego się dziecka) oraz/lub niewystarczające należy wdrożyć żywienie dojelitowe przy pomocy sztucznego dostępu. To naturalne, że przed podjęciem decyzji możesz mieć wątpliwości, sprawdź z jakimi najczęściej borykają się rodzice.

Włączanie żywienia pozajelitowego (dożylnego) powinno nastąpić dopiero jeśli brak jest możliwości zastosowania u chorego pełnego żywienia dojelitowego.

Co to jest gastrostomia odżywcza (PEG)?

PEG (Przezskórna Endoskopowa Gastrostomia) polega na wprowadzeniu do żołądka, bezpośrednio przez skórę, krótkiego zgłębnika, przez który pacjent będzie otrzymywał pokarm. Wsparcie żywieniowe przez PEG dostarcza choremu odpowiednią ilość składników odżywczych, nie wykluczając przy tym spożywania przez niego niektórych posiłków doustnie (jeżeli jest to wskazane i możliwe).

Ponadto PEG ułatwia pacjentowi normalne funkcjonowanie w życiu codziennym i zapewnia pełną dyskrecję w czasie przerwy między posiłkami (istnieje możliwość ukrycia zgłębnika pod ubraniem). Zabieg założenia PEG wymaga miejscowego znieczulenia i jest przeprowadzany przy użyciu gastroskopu. Wykonany w skórze otwór nazywa się przetoką.

Zalety gastrostomii odżywczej

Gastrostomia to stały, łatwy w obsłudze i pielęgnacji dostęp bezpośrednio do żołądka dziecka, który zapewnia prawidłowe karmienie oraz podawanie leków i nawadnianie organizmu. Wytworzenie przetoki odżywczej (PEG) najczęściej odbywa się metodą endoskopową, w krótkim znieczuleniu ogólnym, przez co czas trwania zabiegu to ok. 20-30 min. Dodatkowo, istnieje możliwość wymiany po pewnym czasie zgłębnika gastrostomijnego typu PEG na gastrostomię niskoprofilową („guzik”). Należy pamiętać, że gastrostomia nie wyklucza karmienia doustnego, a jeżeli już nie będzie potrzebna można łatwo ją usunąć.

Gastrostomia nie wyklucza karmienia doustnego, a jeżeli już nie będzie potrzebna można łatwo ją usunąć.

PEG ułatwia pacjentowi normalne funkcjonowanie w życiu codziennym i zapewnia pełną dyskrecję w czasie przerwy między posiłkami.

Czym i jak karmimy przez gastrostomię?

Co możemy podawać przez gastrostomię?

  • Preparaty odżywcze.
  • Dietę kuchenną – produkty żywieniowe przygotowane w domu lub w szpitalu, zmiksowane, o płynnej konsystencji.

W jaki sposób karmimy?

  • Karmienie w porcjach – strzykawka/wlew grawitacyjny.
  • Karmienie wlewem przez pompę perystaltyczną (wlewy kilkugodznne, nocne itp.)
  • Początkowo terminy, które będą się pojawiały w kontekście wsparcia żywieniowego będą dla Ciebie mało zrozumiałe, dlatego polecamy skorzystać z przygotowanego przez nas słowniczka.

Korzyści wsparcia żywieniowego

Wsparcie żywieniowe daje wymierne korzyści, które jako rodzic szybko zauważysz. Dziecko przybiera na wadze, lepiej się rozwija. Ma również więcej energii i siły na różne aktywności np. rehabilitację. Zwykle następuje również zmniejszenie częstości infekcji, hospitalizacji oraz ilości stosowanych antybiotyków. Skraca się czas karmienia. Rodzice mają więcej czasu, który można wspólnie spędzić w inny sposób. Dzięki czemu poprawia się jakość życia dziecka i jego rodziny. Z czysto medycznego punktu widzenia można wymienić również: zwiększenie gęstości mineralnej kości, poprawę gojenia ran oraz zapobieganie powstawania odleżyn. U niemowląt następuje poprawa rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, poprawa w zakresie napięcia mięśniowego, koordynacji oraz zmniejszenie częstości napadów padaczkowych.

Dzięki wprowadzeniu wsparcia żywieniowego dziecko przybiera na wadze i lepiej się rozwija. Ma więcej energii i siły na różne aktywności np. na rehabilitację.