Samodzielna opieka nad wcześniakiem to czynność, o której tygodniami, a nawet miesiącami, marzą ich rodzice. Martwią się gdy moment wypisu przeciąga się o każdy kolejny dzień. Jednak gdy wcześniak jest już gotowy na podróż do domu, czują obawę czy bez wsparcia personelu szpitalnego poradzą sobie ze wszystkimi wyzwaniami, bowiem opieka nad przedwcześnie urodzonym dzieckiem jest wymagająca. Co zatem warto wiedzieć o opiece nad wcześniakiem?

Wypis wcześniaka ze szpitala

Wcześniak w momencie decyzji o wypisie ze szpitala zwykle nie potrzebuje już specjalistycznej aparatury ani profesjonalnej opieki medycznej przez całą dobę. Kiedy dziecko stale przybiera na wadze, nie ma problemów z oddychaniem, a mama karmi je regularnie piersią lub butelką, to prawdopodobnie zbliża się dzień wypisu.

Wypis może nastąpić nawet kilka tygodni przed planowaną datą porodu. Czasami trzeba jednak poczekać dłużej ze względu na problemy z oddychaniem lub przebyte przez wcześniaka operacje. Czas zanim dziecko będzie gotowe na podróż do domu, warto wykorzystać na naukę czynności pielęgnacyjnych pod okiem personelu medycznego. W szpitalu rodzice uczą się jak karmić, przewijać, ubierać i kąpać wcześniaka. Dzięki temu nabierają pewności siebie oraz tworzą bezcenną więź z dzieckiem.

Przed wypisem wcześniaka warto zadawać jak najwięcej pytań specjalistom. Jeżeli dziecko potrzebuje aparatury medycznej w domu, koniecznie należy upewnić się, czy potrafimy jej używać. Należy również skontrolować, czy posiadamy wszystkie skierowania i dane kontaktowe potrzebne do zaplanowanych wizyt u lekarzy specjalistów.

Powrót do domu ze szpitala

Istotne jest, aby dzień wypisu wcześniaka ze szpitala był cichy i spokojny. Podróż przedwcześnie urodzonego dziecka do domu jest gigantycznym przełomem w jego życiu. Łagodna atmosfera pomoże wcześniakowi się zrelaksować i poradzić ze wszystkimi zmianami. Sama podróż samochodem
i wyjście na zewnątrz będzie dla niego wyzwaniem. Warto więc zminimalizować docierające do dziecka bodźce i zachować maksymalny możliwy spokój, ponieważ wcześniak przejmuje emocje rodzica.

Dobrze jest dokładnie zaplanować rozkład dnia wypisu zgodnie z harmonogramem karmienia dziecka. Po przyjeździe do domu najlepiej nie zapraszać żadnych gości. Wcześniak potrzebuje czasu na zaaklimatyzowanie się w nowym miejscu oraz lepsze poznanie mamy, taty i rodzeństwa.

Dalsza rodzina i przyjaciele zazwyczaj bardzo chcą zobaczyć przywiezione ze szpitala dziecko. Najlepiej poprosić ich, aby poczekali kilka dni od dnia wypisu. Dobrym rozwiązaniem jest również zapraszanie gości pojedynczo. Tłum nowych ludzi może być bardzo stresujący dla wcześniaka.

Rodzina i przyjaciele - sieć wsparcia rodzica wcześniaka

Opieka nad wcześniakiem w domu jest sporym wyzwaniem. Z tego względu warto stworzyć sieć wzajemnego wsparcia. Wielu rodziców przedwcześnie urodzonych dzieci utrzymuje kontakty
z rodzinami, które poznali w szpitalu. Takie przyjaźnie mogą okazać się pomocne w wielu sytuacjach. Przed opuszczeniem szpitala warto zebrać kontakty do poznanych na oddziale osób.

W pierwszych tygodniach opieki w domu nad wcześniakiem warto przyjmować każdą pomoc ze strony przyjaciół i rodziny. Przykładowo może być to wsparcie w gotowaniu, opiece nad starszymi dziećmi lub w zakupach. Dobrym pomysłem jest stworzenie listy osób, na które w sytuacjach awaryjnych możesz liczyć.

Jednocześnie należy ostrzec rodzinę i przyjaciół, że wcześniaki potrzebują specjalnych warunków do rozwoju. W domu nie powinno nigdy pojawiać się zbyt wiele osób na raz. Ograniczenie odwiedzin pomaga w zapobieganiu infekcjom, które mogą być groźne dla wcześniaka. Warto zapytać członków najbliższej rodziny o to czy zostali zaszczepieni na choroby, które mogą być niebezpieczne dla przedwcześnie urodzonego dziecka.

Przygotowanie domu na przyjazd wcześniaka

Dobre przygotowanie domu sprawi, że początek samodzielnej opieki nad wcześniakiem będzie łatwiejszy. Wszystkie mebelki dziecięce najlepiej złożyć i ustawić przed dniem wypisu. Gdy dziecko pojawi się w domu najważniejszym jest, aby rodzice poświęcili mu dużo uwagi. Skręcanie łóżeczek i przewijaków może w tym przeszkadzać. Mądrym pomysłem jest przygotowanie posiłków na zapas w zamrażalniku, aby w pierwszych dniach wcześniaka w domu nie przejmować się gotowaniem. Można również poprosić kogoś z rodziny o przywożenie obiadów.

Odpowiednim momentem na kompletowanie wyprawki jest czas, gdy wcześniak przebywa w szpitalu. Rodzic może wtedy na spokojnie zastanowić się nad wszystkimi potrzebnymi akcesoriami. Potrzeby wcześniaków w zakresie doboru akcesoriów są inne niż te u noworodków urodzonych o czasie. Na przykład ubranka dla wcześniaków powinny być wykonane z antyalergicznej bawełny. Obecnie nabycie ich stało się dużo łatwiejsze niż kiedyś. Wiele sklepów internetowych sprzedaje ubranka dla wcześniaków w bardzo małych rozmiarach. Sklepy medyczne znajdujące się w pobliżu szpitala również powinny posiadać na stanie ubranka dla wcześniaków.

Przed przyjazdem wcześniaka do domu warto zapoznać się z bezpiecznymi pozycjami do spania. Dobrze jest porozmawiać o tym z kimś z personelu medycznego w szpitalu, o tym jak układać dziecko do snu.

Pokój dla wcześniaka

Pokój przygotowywany dla wcześniaka powinien być zaopatrzony w typowe rzeczy dla noworodka. Wskazane jest jednak, aby dziecko spało w pobliżu rodziców. Wcześniaki są bardziej od innych świeżo urodzonych dzieci, narażone na bezdech senny. Dobrym pomysłem jest również kupienie monitora oddechu. W sytuacji, gdy maluch przestanie oddychać, włączy się alarm budzący mamę
i tatę.

Pomocnym akcesorium do pokoju wcześniaka są „rogale” lub „gniazda”, będące wałkami z materiału, wypchanymi atestowanym wypełniaczem. Otulają one dziecko do snu, sprawiając, że czuje się ono podobnie jak w macicy. Jest to ważne ze względu na występujące u wcześniaków obniżone napięcie mięśniowe. Warte polecenia są również przytulanki ośmiorniczki, których macki przypominają pępowinę. Wcześniak uspokaja się chwytając rączkami takiej zabawki.

W pokoju, w którym przebywa wcześniak, należy utrzymywać stałą temperaturę i wilgotność powietrza. Temperatura powinna być nieco wyższa niż w przypadku dzieci urodzonych w terminie, jednak nie może przekraczać 22 Co Dobrze jest dodatkowo nawilżać powietrze w pokoju wcześniaka, jeżeli jest ono zbyt suche.

Karmienie wcześniaka

Wcześniaki mogą mieć problem ze skoordynowaniem odruchów ssania, oddychania i połykania. Z tego względu często pojawiają się u nich trudności z piciem mleka z piersi mamy. W szpitalu wcześniaki są często karmione przez sondę do żołądka. Gdy dziecko podrośnie, przystawia się je do piersi lub karmi butelką wypełnioną odciągniętym mlekiem kobiecym lub specjalną mieszanką dla wcześniaków.

Mleko matki jest uznawane za najlepszy rodzaj pokarmu dla większości wcześniaków. Czasem zdarza się jednak, że nie jest wystarczająco bogatym pokarmem w stosunku do rozwojowych potrzeb przedwcześnie urodzonego dziecka. W takich sytuacjach lekarze przypisują specjalne wspomagacze lub suplementy. Takie dodatki można wprowadzać do diety wcześniaka jedynie zgodnie z instrukcjami otrzymanymi od personelu medycznego.

Jeżeli wcześniak był w szpitalu karmiony mlekiem modyfikowanym, należy kontynuować jego podawanie w domu. Można je odstawić jedynie po konsultacji z lekarzem. Mleko dla wcześniaka powinno być adresowane specjalnie dla niego. Mieszanki dla wcześniaków zawierają więcej kalorii i białka niż zwykłe mleka modyfikowane dla noworodków.

Po powrocie do domu ważne jest regularne wykonywanie badań kontrolnych u lekarza pediatry lub w poradni szpitalnej. Dzięki temu specjalista stwierdzi czy dziecko odpowiednio rozwija się i przybiera na wadze. W sytuacji gdy pokarm, który otrzymuje wcześniak, nie jest wystarczający dla jego potrzeb, lekarz może wprowadzić modyfikacje sposobu karmienia.

Jedną z metod kontroli rozwoju fizycznego wcześniaka jest siatka centylowa. Jest ona wykresem pokazującym jak z upływem czasu, powinien zmieniać się wzrost, obwód główki i waga dziecka. Wykorzystanie siatki centylowej pomaga określić, czy dziecko otrzymuje odpowiednią ilość pokarmu.

Budowanie więzi z wcześniakiem

Popartą wieloma badaniami metodą wspierania rozwoju noworodków jest kangurowanie. Jest ono szczególnie korzystne dla wcześniaków, które podczas pobytu w szpitalu miały mały kontaktz rodzicami. Kangurowanie opiera się na noszeniu niemowląt w kontakcie skóra do skóry. Metoda ta polega na umieszczaniu nagiego dziecka (ubranego w pieluszkę i czapeczkę) na klatce piersiowej rodzica. W trakcie przydatny jest koc lub szlafrok, którym można owinąć kangurującą osobę, zwiększając komfort termiczny. Nazwa „kangurowanie” związana jest z tym, że owinięte materiałem niemowlę wygląda trochę jak kangurzątko w torbie swojej mamy. Kangurowanie jest wyjątkowym doświadczeniem, wspierającym tworzenie się więzi między rodzicami, a wcześniakiem. Kontakt skóra do skóry jest korzystny nie tylko dla tworzenia się relacji, ale i dla zdrowia fizycznego noworodka. Zaleca się, aby kangurować możliwie jak najszybciej po porodzie. Jeżeli nie ma przeciwskazań kangurowanie należy rozpocząć już w trakcie pobytu
w szpitalu.

Wizyty kontrolne

Wcześniak, tak jak każdy noworodek, po wypisie ze szpitala powinien zostać zgłoszony w przeciągu
7 dni do lekarza rodzinnego. W przychodni powinien zostać wyznaczony termin wizyt lekarskich oraz położnej środowiskowej. W tym przypadku szczególnie istotne jest, aby wybrać lekarza przyjmującego blisko naszego miejsca zamieszkania.

Wcześniaki są również obejmowane opieką Poradni Neonatologicznej, w której przeprowadzane są okresowe kontrole. Dzięki nim specjaliści mogą określić czy wcześniak prawidłowo się rozwija. Po wypisie ze szpitala wcześniak powinien odwiedzić również lekarzy specjalistów takich jak:

  • neurolog,
  • kardiolog,
  • okulista,
  • audiolog.

Szczepionki dla wcześniaków

Szczepionki dla wcześniaków są bardzo ważną formą ochrony przed groźnymi dla nich infekcjami. Zaleca się, aby dzieci przedwcześnie urodzone były szczepione w tym samym czasie co dzieci urodzone w terminie. W celu ograniczenia dużej liczby zastrzyków, które mogą być obciążające dla maluszków o małej masie mięśniowej, specjaliści polecają podanie szczepionek wysokoskojarzonych.

 

Bibliografia:

  1. Greenslade, Sarah, et al., Estimating the dietary intake of breastfeeding preterm infants, International journal of environmental research and public health 12.5 (2015): 5408-5419.
  2. World Health Organization. Reproductive Health, World Health Organization, and UNAIDS, Kangaroo mother care: a practical guide. No. 1., World Health Organization, 2003.
  3. Conde‐Agudelo, Agustin, and José L. Díaz‐Rossello, Kangaroo mother care to reduce morbidity and mortality in low birthweight infants, Cochrane database of systematic reviews
    8 (2016).
  4. https://www.verywellfamily.com/feeding-premature-babies-at-home-2748701
  5. https://wczesniak.pl/szczepienia-u-noworodkow-urodzonych-przedwczesnie/
  6. https://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/dlaczego-nalezy-szczepic-wczesniaki/
  7. https://www.koalicjadlawczesniaka.pl/wczesniak-u-lekarza-specjalisty-czyli-kiedy-jakie-wizyty-kontrolne/