W przypadku potwierdzenia diagnozy alergii na białka mleka krowiego, należy wyeliminować z diety dziecka wszelkie źródła białek mleka krowiego, w tym wszelkie produkty nabiałowe (np. sery, jogurty, śmietanę, masło, itd.). Ponadto z diety należy wykluczyć inne, mniej oczywiste źródła białek mleka krowiego, takie jak herbatniki oraz wiele produktów wysoko przetworzonych.

Dieta eliminacyjna przy alergii na białka mleka krowiego

Należy bardzo starannie prowadzić tego rodzaju diety eliminacyjne, ponieważ niewłaściwie zbilansowane posiłki mogą sprzyjać pojawianiu się niedoborów żywieniowych, co może przekładać się np. na spowolnienie wzrostu. Tylko odpowiedni dobór produktów zastępczych pozwala uniknąć deficytu składników odżywczych, witamin i minerałów, zapobiegając w ten sposób spowolnieniu wzrostu dziecka. W przypadku wykluczenia z diety mleka krowiego i nabiału, należy zapewnić podaż związków wapnia, fosforu, ryboflawiny, kwasu pantotenowego, witaminy B12, witamin A oraz D z alternatywnych źródeł. Długotrwała opieka nad dziećmi ze zdiagnozowaną alergią na białka mleka krowiego wymaga dokładnego monitorowania rozwoju dziecka (np. masy ciała, wzrostu ciała, stosunku masy do wzrostu ciała, obwodu głowy, wzrostu bezwzględnego).

Z przeprowadzonych badań wynika, że niemowlęta na dietach eliminacyjnych często narażone są na niedobory składników odżywczych, w szczególności związków żelaza, wapnia i witaminy D. Z wielu badań wynika, że niedostateczna podaż kalorii w przyjmowanych pokarmach prowadzi do spowolnienia wzrostu u dzieci. Przyjmowanie w niedostatecznych ilościach witaminy D, w połączeniu z wieloma innymi niedoborami składników odżywczych, może prowadzić do krzywicy, hipokalemii, anemii i niedoboru niezbędnych kwasów tłuszczowych.¹

Stąd, zawsze w przypadku eliminacji danego składnika lub grupy składników odżywczych z diety należy rozważyć typ eliminowanego składnika wraz z tym, czy pozostałe składniki diety wystarczą do zaspokojenia zapotrzebowania na składniki odżywcze. Może zachodzić konieczność wprowadzenia dodatkowych zmian w diecie w celu zastąpienia wyeliminowanych składników.

W wytycznych World Allergy Organization (WAO)2 zaleca, aby wszelkie zmiany diety, w tym stosowanie diet eliminacyjnych, poddawać corocznej ocenie z udziałem pacjenta i jego rodziny, przy czym najkorzystniej taką ocenę jest przeprowadzać poprzez podanie, pod ścisłym nadzorem medycznym, żywności z domniemanym alergenem (tzw. próba prowokacji).

W przypadku wykluczenia z diety mleka krowiego i nabiału, należy zapewnić podaż związków wapnia, fosforu, ryboflawiny, kwasu pantotenowego, witaminy B12, witamin A oraz D z alternatywnych źródeł.

Mieszanki mlekozastępcze

Współwystępowanie alergii na soję i alergii na białko mleka krowiego zdarza się częściej w przypadkach alergii na białko mleka krowiego w postaci niezależnej od IgE (występowanie nawet w 50% przypadków, w szczególności w zapaleniach oraz innych chorabach jelit), niż w postaci zależnej od IgE (występowanie w 10-14% przypadków). Komisja ds. Żywienia Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii Dziecięcej i Żywienia (ESPGHAN) stwierdziła, że mieszanki oparte na przetworach sojowych cechują się wysokim stężeniem fitoestrogenów (izoflawonów), które mogą wiązać się z receptorami estrogenów, wchodzić w interakcje z układami enzymatycznymi wpływającymi na aktywność estrogenów oraz wywoływać lekką aktywność estrogenową. Stosowanie mieszanek opartych na przetworach sojowych jest niezalecane u niemowląt poniżej 6 miesięcy.

Mieszanki hydrolizowane

Otrzymuje się je w procesie hydrolizy białek, czyli w procesie, który rozbija białka mleka na mniejsze łańcuchy peptydowe. Chociaż proces ten zmniejsza możliwość odpowiedzi alergicznej, mieszanki hydrolizowane (eHF) mogą zawierać peptydy o rozmiarach i strukturze cząsteczkowej wystarczających do tego, aby układ odpornościowy rozpoznał je jako alergen i zainicjował reakcję alergiczną. Dzieci bardzo wrażliwe, nawet w przypadku stosowania mieszanek hydrolizowanych, w dalszym ciągu mogą wykazywać objawy alergii właśnie ze względu na ich występowanie. Mieszanki hydrolizowane mogą wywoływać reakcję alergiczną nawet w 10% przypadków niezłożonej alergii na białka mleka krowiego oraz nawet w 40% przypadków złożonej alergii na białka mleka krowiego.

Mieszanki aminokwasowe

Mieszanka elementarna, np. Neocate, oparta jest w 100% na aminokwasach, czyli najmniejszych cząsteczkach białka mleka, które nie wywołują reakcji alergicznych.

W przypadku pozostawienia nietolerancji na mieszanki hydrolizowane bez interwencji, peptydy mogą oddziaływać na układ odpornościowy błon śluzowych, powodując zapalenie przewodu pokarmowego, prowadząc do utraty składników odżywczych, a w dalszej kolejności, do zaburzeń wzrostu. Zupełna eliminacja alergenów z diety poprzez stosowanie mieszanek aminokwasowych przyczynia się do normalizacji wzrostu u takich niemowląt, dzięki zachowaniu integralności i funkcjonalności bariery jelitowej. W przypadku niemowląt o znacznym nasileniu objawów alergii na białka mleka krowiego (np. spowolniony wzrost), należy jak najszybciej doprowadzić do ich ustąpienia. W przypadku nie ustąpienia objawów w okresie od 2 do 4 tygodni lub w przypadku, gdy niemowlę odmawia przyjmowania mieszanki hydrolizowanej, należy zamiast niej wprowadzić mieszankę aminokwasową.

Inaczej niż w przypadku mieszanek hydrolizowanych, mieszanka elementarna, np. Neocate, oparta jest w 100% na aminokwasach, czyli najmniejszych cząsteczkach białka mleka, które nie wywołują reakcji alergicznych.

 

Zapotrzebowanie na składniki odżywcze

Dane dotyczące zapotrzebowania kalorycznego stanowią uśrednione zalecenia dla zdrowych chłopców i dziewczynek. Chłopcy mają większe zapotrzebowanie kaloryczne niż dziewczynki. Z kolei zapotrzebowanie na białko w tym wieku jest jednakowe zarówno dla chłopców, jak i dla dziewczynek.

Zapotrzebowanie dzieci na wapń i żelazo zmienia się istotnie wraz z wiekiem.

 

 

 

 

 

Wyniki badań wskazują, że u dzieci cierpiących na alergie pokarmowe podaż wielu składników odżywczych, w tym wapnia, żelaza, witaminy D, witaminy E i cynku jest zmniejszona (poniżej 67% dziennej dawki zalecanej). W przypadku wyeliminowania jednej lub większej liczby grup pokarmów z diety, należy określić zastępcze źródła utraconych w wyniku eliminacji składników odżywczych.

U dzieci z alergią na białka mleka krowiego można rozważyć zastosowanie wysokokalorycznego preparatu odżywczego, opartego na zhydrolizowanym białku serwatki (np. Infatrini Peptisorb) lub dopasowanego do wieku preparatu, opartego na mieszance aminokwasowej (np. Neocate).

1Standardy Medyczne Pediatria marzec-kwiecień 2015,T12, 191-196 . „Wpływ diety eliminacyjnej na stan odżywienia oraz zaburzenia wzrastania u dzieci z alergią” Carlos Lifschitz

2Diagnosis and Rationale for Action against Cow’s Milk Allergy (DRACMA)