Często rozmawiam z rodzicami, którym lekarz zaproponował żywienie dojelitowe jako najlepsze wsparcie dla ich dziecka. Opowiadał oczywiście, jak to wygląda i z czym, a raczej czym to się je.  Pytanie tylko co się je? Co wybrać? I kto to ma zrobić?

Najprościej mówiąc, żywienie dojelitowe jest jedną z form odżywiania. Polega na podawaniu niezbędnych substancji odżywczych (tłuszczów, białek czy węglowodanów), wody, elektrolitów, pierwiastków śladowych oraz witamin do światła przewodu pokarmowego, drogą inną niż doustna. Według aktualnych standardów żywienie dojelitowe powinno się odbywać z użyciem specjalnie do tego przeznaczonych preparatów.

Aktualnie na rynku jest dostępne wiele przeróżnych preparatów, które mogą być wykorzystywane nawet jako jedyne źródło pożywienia. Są to produkty należące do kategorii żywności specjalnego przeznaczenia medycznego. Dostarczają one odpowiednia ilość składników odżywczych odpowiednio zbilansowanych i dostosowanych do potrzeb dziecka. Podstawowymi kryteriami, na podstawie których lekarz dobiera preparat, jest wiek, choroba podstawowa i ewentualne choroby współistniejące a przede wszystkim aktualny stan kliniczny oraz stan odżywienia dziecka. Preparaty dopierane są więc bardzo indywidualnie. Każde dziecko wymaga tego indywidualnego podejścia. Każde dziecko inaczej toleruje preparaty, jak i sposób podaży żywienia dojelitowego.

A podawać preparaty można na różny sposób. Korzystając z tzw. bolusa (tylko jeżeli pokarm podawany jest do żołądka) lub przy pomocy wlewu ciągłego (grawitacyjnie lub pompą). Bolus to powolne podanie preparatu żywieniowego ze strzykawki. Jest to najczęściej wybierana forma podania posiłku. Jeżeli ten sposób jest źle tolerowany lub produkty podawane są bezpośrednio do jelita, korzysta się z podaży ciągłej. Jest ona często lepiej tolerowana.

U większości pacjentów dobowe zapotrzebowanie na pokarm oraz płyny można realizować podając tzw. preparaty normokaloryczne (najczęściej o wartości energetycznej wynoszącej około 1 kcal/ml). Jeżeli dziecko ma zwiększone zapotrzebowanie energetyczne lub np. ma wprowadzone ograniczenia płynowe, stosuje się dietę bogatokaloryczną.

Poza kalorycznością mamy szeroki wybór preparatów dostosowanych do stanu ogólnego dziecka. Możemy korzystać z preparatów wolnych od laktozy, glutenu czy z dodatkową zawartością błonnika.

Preparaty specjalnego przeznaczenia medycznego czy obiad z kuchni?

Jeszcze naście lat temu głównym sposobem żywienia również przez sztuczny dostęp do przewodu pokarmowego była tzw. dieta kuchenkowa, czyli pokarmy przygotowane z naturalnych, ogólnie dostępnych składników, które poddawane były odpowiedniej obróbce i rozdrobnieniu. Jednak tego typu dieta nie zawsze była odpowiednio zbilansowana, często nietolerowana odpowiednio ze względu na choroby podstawowe pacjentów.  Również trudności w odpowiednim przygotowaniu/ rozdrobnieniu a w związku z tym możliwość zatkania, a nawet uszkodzenia zgłębników była znacznie częstsza. Również nie bez znaczenia było zapewnienie zarówno podczas przygotowania, jak i przechowywania, tzw. bezpieczeństwa mikrobiologicznego przygotowywanego posiłku co jest konieczne by zminimalizować ryzyko wystąpienia infekcji ze strony przewodu pokarmowego.

Gotowe produkty specjalnego przeznaczenia medycznego wszystkie te niedogodności minimalizują, jednocześnie odpowiadając na wyjątkowe potrzeby małych (i dużych również) pacjentów. Są komplementarne, czyli zawierają wszystkie niezbędne składniki odżywcze odpowiednio dostosowane do wieku i choroby dziecka. Mają odpowiednią konsystencję przygotowaną do podaży przez cieniutki zgłębnik.

Czy żywienie dojelitowe wyklucza normalne jedzenie buzią?

Żywienie dojelitowe nie zawsze wyklucza doustną podaż pożywienia. I tym bardziej nie można zapominać jak ważny dla każdego, jest wspólny posiłek przy stole. Jak rozwijające jest poznawanie nowych smaków, zapachów czy tekstur. I jeżeli nie ma przeciwskazań (konieczna konsultacja z lekarzem prowadzącym) zalecane jest podawanie doustnie pokarmów w tolerowanych przez dziecko. A jeżeli nie mamy takiej możliwości, samo wspólne przebywanie w trakcie przygotowywania i spożywania posiłków przez dzieci żywione dojelitowo, jest bardzo pomocne w oswajaniu tego sposobu karmienia (a nawet w łatwiejszym trawieniu i przyswajaniu składników odżywczych). Istnieje również szereg doustnych preparatów diet przemysłowych.

Właściwie zbilansowana dieta, czyli taka, która zawierająca odpowiednią do potrzeb ilość niezbędnych składników odżywczych i energii, pozwala prawidłowo funkcjonować organizmowi.  Jest to bardzo istotne zwłaszcza u dzieci. Umożliwia ona prawidłowy rozwój i wzrost. Czasami musimy wspierać trochę inaczej tę dietę i rozwój. Na szczęście mamy ogromny wybór sposobów, by to robić jak najlepiej. O wyborze odpowiedniej diety zawsze decyduje lekarz prowadzący z poradni żywienia, pod której jest opieką dziecko. Jednak pamiętajmy, że my rodzice mamy ogromy wpływ na to co i jak je nasze dziecko. Odpowiednia współpraca z poradnią żywienia dojelitowego będzie kluczowa w zapewnieniu jak najlepszej opieki naszemu dziecku!