Niedożywienie u dziecka – jak je rozpoznać i leczyć?

W przypadku dzieci z nowotworem niedożywienie może mieć kilka nakładających się na siebie przyczyn. Pojawia się np. w konsekwencji przyswajania przez pacjenta zbyt małej ilości substancji odżywczych ze względu na zaburzenia apetytu, biegunki oraz wymioty. Dzieci w trakcie terapii mogą mieć również problemy z jedzeniem ze względu na bolesne rany w buzi i gardle. Wszystkie te sumujące się dolegliwości sprawiają, że przyswojenie odpowiedniej ilości kalorii i białka może okazać się dla małego pacjenta wyjątkowo trudne.

Dodatkowo organizm w trakcie leczenia ma zwiększone zapotrzebowanie na energię oraz cząsteczki budulcowe. Do regeneracji tkanek wymaga więcej substancji odżywczych niż wystarcza to osobie zdrowej. Są one niezbędne do gojenia ran, regeneracji narządów oraz rehabilitacji.

Niedożywienie u pacjentów z nowotworami dzieli się na trzy typy:

• Niedożywienie typu marasmus – jest wynikiem niedoborów białkowo-kalorycznych. Pojawia się w konsekwencji przewlekłego głodzenia organizmu. Prowadzi do zmniejszenia się masy ciała oraz osłabienia siły mięśniowej.
• Niedożywienie typu kwashiorkor – czyli ostre niedożywienie związane hipoalbuminemią
  i obrzękami. W jego trakcie nie pojawia się zmniejszenie masy ciała. Sprawia to, że ten typ niedożywienia może być trudny do szybkiego zauważenia. Cechą diagnostyczną jest zmniejszenie się stężenia albumin w surowicy krwi. W tym rodzaju niedożywienia najczęściej stosowane jest żywienie dojelitowe.
• Niedożywienie typu mieszanego – występuje w sytuacjach dużego zapotrzebowania na energię przy jednoczesnym zbyt małym dostarczaniu białka. W trakcie kiedy występuje ten typ niedożywienia, u chorego spada masa ciała oraz pogarszają się wyniki laboratoryjne.

Pierwszym obserwowalnym objawem niedożywienia u dzieci zazwyczaj jest spadek masy ciała. Początkowo tracona jest tkanka tłuszczowa, później mięśnie. W konsekwencji zmniejsza się siła mięśni co utrudnia aktywność fizyczną i rehabilitację. Niedożywienia wpływa również na układ odpornościowy biorący udział w zwalczaniu infekcji. Stan może więc prowadzić do częstszych chorób wywoływanych przez wirusy i bakterie u dziecka. Niedożywienie u małych pacjentów wpływa negatywnie na proces gojenia się ran powstających w trakcie leczenia. Odbija się również na stanie psychicznym. Skutkami niedożywienia są zmęczenie, pogorszenie nastroju, drażliwość i apatia.

• zaburzenia apetytu- niechęć lub brak zainteresowania jedzeniem,
• ciągłe zmęczenie,
• drażliwość,
• trudności z koncentracją,
• uczucie ciągłego zimna,
• depresja,
• utrata tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej,
• częstsze choroby infekcyjne,
• dłuższy czas gojenia się ran,
• wyniki z testów krwi- niskie stężenie albumin.

Ocenę stanu odżywienia dziecka powinien przeprowadzić dietetyk lub lekarz specjalizujący się w tej dziedzinie. Profesjonalista pomoże opracować odpowiedni plan żywieniowy. Zindywidualizowane wsparcie żywieniowe zapewniane przez dietetyka może pomóc pacjentom w uzyskaniu składników odżywczych potrzebnych do tolerowania leczenia i powrotu do zdrowia. Przed i w trakcie terapii dietetycy oceniają stan odżywienia pacjentów i uzupełniają niedobory poprzez modyfikację diety, edukację żywieniową i suplementy diety. W niektórych przypadkach konieczne jest karmienie dojelitowe lub żywienie dożylne.

Postawienie diagnozy najczęściej opiera się na:

• rozmowie z dzieckiem i rodzicami,
• ocenie spożywanych posiłków oraz napojów,
• określeniu zapasów mięśni i tłuszczu,
• laboratoryjnych badaniach krwi.

Niedożywienie dieta i leczenie

Specjalista dietetyk powinien opracować plan dalszego odżywiania i korekty w diecie. Zmiany wprowadzone w procesie odżywiania małego pacjenta pomogą przeciwdziałać dalszej utracie masy dziecka oraz przyspieszyć powrót do zdrowia.

Częste zalecenia w niedożywieniu u dzieci to:

• zwiększenie ilości kalorii i białka dostarczanych z posiłkami,
• podawanie małych ilości pokarmów o większej koncentracji substancji odżywczych,
• spożywanie odżywczych napojów zawierających dużą koncentrację białek,
• częstsze spożywanie posiłków w mniejszych porcjach,
• spożywanie pokarmów łatwych do żucia i połknięcia (np. zimnych i miękkich),
• przyjmowanie wysokoodżywczych preparatów medycznych do picia,
• w poważniejszych stanach niedożywienia lekarz może wprowadzić żywienie dojelitowe lub dożylne.