Mózgowe porażenie dziecięce. Jak się objawia?
Mózgowe porażenie dziecięce to zespół zaburzeń ruchowych i postawy. Sprawdź, z czego może wynikać i czym się charakteryzuje.
Czym jest mózgowe porażenie dziecięce?
Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) to zespół zaburzeń ruchowych i postawy, które wynikają z uszkodzenia mózgu w okresie życia płodowego, w trakcie porodu lub bezpośrednio po nim. MPD stwierdza się u 2 na 1000 urodzonych dzieci, a niektóre z objawów można zaobserwować już w okresie niemowlęcym. W pierwszych etapach życia dziecka stwierdza się opóźnienie w zdobywaniu typowych umiejętności charakterystycznych dla danego wieku np. siadania czy raczkowania. Mogą pojawić się również zaburzenia koordynacji, napięcia mięśni szyi i tułowia, trudności ze ssaniem i połykaniem w trakcie karmienia, a niekiedy całkowite porażenie kończyn. Dlatego ważnym elementem leczenia MPD jest systematyczna rehabilitacja, która pozwala na złagodzenie negatywnych skutków schorzenia oraz pomóc w codziennym funkcjonowaniu.
Mózgowe porażenie dziecięce, nazywane w skrócie MPD lub chorobą Little’a (od Johna Williama Little’a’, który rozpoczął badania nad tą jednostką chorobową), jest bardzo różnorodnym zespołem zaburzeń ruchowych i postawy. Zespół ten jest następstwem upośledzenia czynności mózgu na etapie życia płodowego lub noworodkowego. Schorzenie to nie postępuje wraz z wiekiem, jednak jego symptomy mogą stawać się bardziej widoczne w kolejnych latach życia. Już w okresie niemowlęcym rodzice mogą zaobserwować:
Problem niedożywienia u dzieci z MDP
- opóźnienie rozwoju psycho-ruchowego objawiające się opóźnieniem w zdobywaniu typowych dla danego wieku umiejętności (np. siadania czy raczkowania),
- utrwalone odruchy toniczne (np. zaciskanie rąk w pięści),
- nieprawidłowe układanie się dziecka,
- asymetrię ciała,
- zbyt duże lub zbyt małe napięcie mięśni.
Objawy mózgowego porażenia dziecięcego
Objawy porażenia mózgowego mogą występować w różnych postaciach i stopniach nasilenia. Może ono powodować jedynie nieznaczne dysfunkcje np. zaburzenia napięcia mięśniowego, wzroku, słuchu, mowy, upośledzenie koordynacji, a niekiedy całkowite porażenie kończyn. Według obecnie stosowanej klasyfikacji można wyróżnić:
- porażenie obejmujące dwie kończyny po jednej stronie ciała (hemiplegia),
- obustronne porażenie kurczowe dotyczące najczęściej kończyn dolnych (diplegia),
- obustronne porażenie połowicze (hemiplegia bilateralis) charakteryzujące się niedowładem kończyn wyrażającym się wzmożonym napięciem mięśni.
Porażenie mózgowe może przyjmować też postać pozapiramidową (gdzie stwierdza się mimowolne ruchy) oraz móżdżkową (opóźnienie kontroli postawy i lokomocji). Jednak niezależnie od powyższych objawów, mogą również wystąpić zaburzenia czucia, porozumiewania się i zachowania, padaczka (niekiedy lekooporna), uszkodzenia narządów zmysłów, problemy z połykaniem oraz wtórne problemy mięśniowo‑szkieletowe (zniekształcenia stawów i kości, przykurcze).
Przyczyny mózgowego porażenia dziecięcego
Obecnie szacuje się, że częstotliwość występowania mózgowego porażenia dziecięcego to dwa przypadki choroby na 1000 urodzonych dzieci. Jednak trudno jest jednoznacznie określić jego bezpośrednią przyczynę. Istnieje bowiem szereg czynników, które mogą predysponować do rozwoju choroby. Wśród nich możemy wyróżnić m.in.:
- niedotlenienie wewnątrzmaciczne,
- wcześniactwo,
- wahania poziomu glukozy (zarówno podwyższony jak i nadmierny spadek poziomu glukozy),
- zakażenia wewnątrzmacicze (m.in. toksoplazmoza, różyczka, cytomegalia, opryszczka), które są także przyczyną porodów przedwczesnych oraz niskiej masy urodzeniowej.
Z wyżej wymienionych powodów dzieci, u których stwierdzono występowanie czynników ryzyka porażenia mózgowego, powinny być poddane ścisłej obserwacji w pierwszych miesiącach życia, zanim objawy będą jeszcze w pełni widoczne, co umożliwi wczesne wdrożenie rehabilitacji już w początkowych etapach rozwoju choroby.
Leczenie i rehabilitacja dzieci z porażeniem mózgowym
Mózgowe porażenie dziecięce stanowi złożony zespół objawów i często wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta. Obecnie brak jest możliwości całkowitego wyleczenia, bowiem pewne uszkodzenia mózgu są nieodwracalne. Jednak systematyczna, ciągła i kompleksowa rehabilitacja pozwala na złagodzenie negatywnych skutków schorzenia, znaczne usprawnienie chorego, a tym samym pomoc w jego codziennym funkcjonowaniu. Wymaga to jednak dużego nakładu pracy i zaangażowania zarówno ze strony chorych, jak i ich opiekunów.
Piśmiennictwo:
- Kownacka M.: „Czynniki predykcyjne mózgowego porażenia dziecięcego (MPD) w okresie noworodkowym.”, Standardy medyczne/pediatria (2010): 7, 894–898
- Milewska-Bobula B., Dunin-Wąsowicz D., Lipka B., Jurkiewicz E., Pakuła-Kościesza I.: „Mózgowe porażenie dziecięce jako wynik uszkodzenia mózgu u dzieci z zakażeniami wrodzonymi, ze szczególnym uwzględnieniem zakażenia wirusem cytomegalii.”, Standardy medyczne/pediatria (2010): 7, 908–912
- Andruszczak, B., i wsp. „Wielopłaszczyznowa opieka nad dzieckiem z mózgowym porażeniem dziecięcym.” Medycyna Ogólna i Nauki o zdrowiu4 (2012).
