Istnieje wiele metod rehabilitacji dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Pomimo znaczących postępów w tej dziedzinie, wciąż poszukuje się skuteczniejszych sposobów niesienia pomocy dzieciom, co pozwoli na wspomaganie rozwoju ruchowego i poprawę jakości ich życia. Rehabilitacja dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym polega przede wszystkim na stymulacji ruchowej, a większość metod leczenia skupia się na zmniejszeniu wzmożonego napięcia oraz zwiększeniu siły mięśniowej. Niezwykle istotne jest również, aby rehabilitację rozpoczęto jak najwcześniej, bowiem każdy dzień ćwiczeń wzmacnia dziecko i daje mu większe szanse na poprawę jego stanu. Leczenie mózgowego porażenia dziecięcego to żmudny proces, który wymaga zaangażowania zarówno lekarzy specjalistów jak i rodziców. Dopiero wtedy możemy osiągnąć widoczne efekty, a wyznaczone cele stają się osiągalne.

NDT-Bobath

Jedną z najczęściej stosowanych rodzajów terapii jest metoda NDT-Bobath. Została ona zapoczątkowana przez fizjoterapeutkę Bertę Bobath i jej męża Karela – neurologa. Terapia ta jest indywidualnie dobrana dla każdego pacjenta i ma na celu pomóc mu stać się niezależnym w życiu codziennym na tyle, na ile to jest możliwe. Polega ona na normalizacji zaburzeń napięcia mięśniowego oraz ukształtowaniu odpowiednich wzorców postawy i ruchu. Jednocześnie metoda ta pozwala na zapobieganiu deformacjom w obrębie stawów oraz przygotowuje pacjenta do życia codziennego. Najważniejsze jednak jest bardzo wczesne rozpoczęcie terapii i odpowiednie dostosowanie jej do możliwości i tempa rozwoju dziecka. Ważna jest praca nad całym ciałem, a dziecko uczy się ruchu poprzez jego czucie. Metoda NDT-Bobath zapewnia również dziecku fizjologiczny rozkład dnia oraz nie zaburza relacji matka-dziecko. W trakcie terapii bardzo ważną rolę odgrywają także rodzice i opiekunowie, którzy stają się częścią „zespołu terapeutycznego”.

Metoda integracji sensorycznej

Kolejnym sposobem prowadzenia terapii dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym jest metoda integracji sensorycznej. Terapia ta odbywa się w odpowiednio wyposażonej sali, a zajęcia mają charakter zabawy naukowej. Podczas terapii integracji sensorycznej wykorzystywane są zabawki o różnych kształtach, fakturach, rozmiarach. W trakcie terapii dzieci uczą się odpowiednio reagować na bodźce zewnętrzne. Zajęcia odbywają się 1-3 razy w tygodniu i trwają 45-60 minut. W trakcie zabaw ruchowych dziecko w naturalny sposób stymuluje poszczególne narządy zmysłów. W terapii podstawę stanowi stymulacja zmysłu równowagi. Wykorzystuje się różnorodny sprzęt taki jak huśtawki, platformy czy drabinki. Wykorzystuje się również ćwiczenia i zabawy stymulujące czucie powierzchniowe i głębokie, zmysł wzroku, słuchu i węchu. Stopień trudności poszczególnych aktywności stopniowo wzrasta w miarę czynionych przez dziecko postępów. Ważnym aspektem tej terapii jest również motywacja pacjenta. Zabawy zazwyczaj dla dziecka są przyjemnością, ale wymaga też od niego dużego zaangażowania i niekiedy sporego wysiłku.

Metoda Vojty

W przypadku dzieci, które nie ukończyły pierwszego roku życia, niekiedy wykorzystuje się rehabilitację metodą Vojty. Polega ona wyzwoleniu odruchu obrotu oraz pełzania za pośrednictwem stymulacji określonych punktów ciała tzw. „punktów wyzwalania”. Najczęściej stosowanym bodźcem powodującym wyzwolenie określonej reakcji jest ucisk. Jest to jedyna metoda niewymagająca od dziecka świadomej aktywności ruchowej. Dodatkowo poprzez oddziaływanie na cały organizm metoda ta wspomaga ssanie, połykanie, sprawność języka i rozwój mowy, poprawia funkcje wegetatywne, wpływa na ustąpienie kolek niemowlęcych. Zaleca się prowadzenie terapii od 2 do 4 razy dziennie. W zależności od wieku i potrzeb dziecka może ona trwać od kilku minut do pół godziny. Zaletą tej terapii jest możliwość prowadzenia jej w domu, co korzystnie wpływa na jej przebieg i rozwój dziecka.

Metoda Peto

Istnieje również metoda ukierunkowana nie tyle na samą terapię neurologiczną, a raczej na osiągnięcie przez dziecko samodzielności – metoda Peto. Zajęcia z grupą dzieci prowadzone są przez jedną, odpowiednio wyszkoloną osobę nazywaną dyrygentem. Wspólne ćwiczenia rozpoczyna się w wieku około 4 lat w odpowiednio przygotowanych salach. W trakcie zajęć, dzieci wykonują ćwiczenia oddechowe, rąk i pisania, chwytu, podporu czy stania i chodzenia. W metodzie tej szczególną uwagę zwraca się na czynności dnia codziennego, takie jak: mycie, ubieranie się i rozbieranie, sprzątanie. W trakcie prowadzonej terapii najważniejsza jest jednak atmosfera, która wpływa na wykonywanie określonych poleceń przez dziecko.

Hipoterapia

W ostatnich latach coraz większą popularność zdobywa również hipoterapia. Jest to jedna z uzupełniających metod terapii naturalnych. W hipoterapii wykorzystywany jest chód konia, co stymuluje przemieszczanie środka ciężkości jeźdźca w sposób zbliżony do ruchu miednicy człowieka podczas chodu. Bliski kontakt z koniem oraz bezpośrednio odczuwane ciepło pozwalają również na zmniejszenie lęku odczuwanego przez dziecko.

Warto pamiętać, że niezależnie od wybranej metody rehabilitacji, najważniejszą rolę w terapii odgrywają rodzice, ponieważ szczególnie istotna jest systematyczność. Ważne jest, aby prowadzone leczenie wywierało również pozytywny wpływ na sferę emocjonalno-poznawczą. Dodatkowo istotna jest świadomość rodziców o problemie w rozwoju własnego dziecka oraz konieczności prowadzenia terapii, ponieważ tylko wtedy możliwe jest osiągnięcie odpowiednich efektów.

Piśmiennictwo:

1. Bagnowska, Karolina, and Maciej Falkowski. Wybrane metody usprawniania dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Nowa Pediatria, 2013; 3: 119-123.