Jak żywić dziecko po zabiegu wycięcia migdałków?

Migdałki podniebienne, gardłowy, językowy, pasma boczne i grudki na tylnej ścianie gardła oraz migdałki trąbkowe wchodzą w skład tzw. pierścienia Waldeyera. Mimo niewielkiego rozmiaru, mają one bardzo istotny wpływ na odporność organizmu. Stanowią one bowiem barierę ochronną ustroju przed drobnoustrojami chorobotwórczymi wnikającymi drogą oddechową oraz pokarmową. Migdałki łatwo ulegają powiększeniu, zwłaszcza u dzieci.

Najważniejszą rolę w patologii gardła odgrywają migdałki podniebienne i migdałek gardłowy. Najczęstszą przyczyną przerostu są nawracające wirusowe i bakteryjne infekcje górnych dróg oddechowych. Istotnymi czynnikami są także:

• alergiczny nieżyt nosa,
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• narażenie na dym tytoniowy.

Przerost wiąże się głównie z ograniczeniem drożności gardła, wynikającym z mechanicznego zwężenia górnej  i środkowej części gardła. Może on być również przyczyną zaburzeń oddychania
w trakcie snu. Szczególnie niebezpieczny jest tzw. zespół bezdechów sennych, który objawia się m.in. chrapaniem, epizodami bezdechu oraz przyspieszonym i nieregularnym rytmem oddychania. Dlatego niekiedy konieczna jest interwencja chirurgiczna w celu usunięcia zmienionych chorobowo migdałków. Zabieg ten (w zależności) nosi nazwę:

• adenotomii (gdy dotyczy migdałka gardłowego),
• tonsillotomii (przycięcie migdałków podniebiennych),
• tonsillektomii (całkowite usunięcie migdałków).

Głównym wskazaniem do usunięcia migdałków jest ich znaczny przerost, powodujący zaburzenie drożności nosa czy oddychania w trakcie snu. Do wykonania zabiegu kwalifikowani są również pacjenci z nawracającymi anginami, przewlekłym zapaleniem migdałków czy nawracającym ropniem okołomigdałkowym. Niekiedy laryngolodzy zalecają również usunięcie migdałków w przypadku stwierdzenia nieprawidłowego ukształtowania twarzoczaszki i zgryzu. Warto podkreślić, że
w skrajnych przypadkach, w wyniku długotrwałych problemów z oddychaniem, może dochodzić do zaburzeń rozwoju fizycznego i intelektualnego, powstania tzw. serca płucnego, zaburzeń rozwoju twarzoczaszki i uzębienia, uporczywych infekcji górnych dróg oddechowych, zatok obocznych nosa, ucha środkowego, a nawet moczenia nocnego. Dlatego w przypadku gdy laryngolog zasugeruje konieczność wykonania zabiegu wycięcia migdałków, nie można tego lekceważyć.

Podobnie jak w przypadku innych zabiegów chirurgicznych, procedura usunięcia migdałków może wiązać się z pewnymi działaniami niepożądanymi.

Po usunięciu migdałków podniebiennych, najczęstszym powikłaniem są dolegliwości bólowe
i są one szczególnie nasilone w trakcie połykania. Dodatkowo może pojawić się obrzęk łuków podniebiennych i języczka oraz krwawienia z gardła oraz nosa. U niektórych pacjentów stwierdza się również stany zapalne w obrębie ucha środkowego, uczucie zatkanego nosa czy zmianę barwy głosu. Poza powikłaniami miejscowymi, mogą również pojawić się nudności i wymioty. Wszystkie powyższe powikłania mogą przyczyniać się do wystąpienia trudności w spożywaniu pokarmów,
a także wpływać na komfort życia pacjenta.

Dlatego konieczne jest wprowadzenie odpowiedniej diety, która pozwoli na wyeliminowanie powyższych niedogodności, zmniejszy ryzyko krwawień, a także skróci czas rekonwalescencji po zabiegu.

Operacja usunięcia migdałków może znacznie obciążać organizm. Bezpośrednio po zabiegu pacjent może odmawiać przyjmowania pokarmu, jednak należy pamiętać o podawaniu napojów (np. zimnej lub lekko ciepłej wody), aby nie doprowadzić do odwodnienia organizmu.

Odmowa jedzenia często jest związana z dolegliwościami bólowymi występującymi w trakcie przełykania kęsów pokarmowych, jednak w dłuższym czasie może doprowadzić do wystąpienia niedoboru poszczególnych składników odżywczych.

Należy pamiętać, że odpowiednio dobrana dieta pozwala na skrócenie czasu rekonwalescencji i szybszy powrót do zdrowia.

W diecie dziecka po zabiegu usunięcia migdałków generalnie zalecane są produkty o konsystencji płynnej oraz półpłynnej, bowiem twarde kęsy pokarmu mogą przyczyniać się do wystąpienia krwotoku i nasilać dolegliwości bólowe.

Można podawać:

• kasze w postaci rzadkich kleików (np. z dodatkiem masła),
• pieczywo rozmoczone w herbacie lub mleku,
• rzadkie kisiele i budynie,
• sery zmiksowane z mlekiem lub śmietanką,
• zmiksowane jaja dodane do zupy lub mleka,
• mięso i ziemniaki oraz warzywa zmiksowane w zupie,
• warzywa oraz owoce w postaci soków i przecierów.

Jeżeli dziecko ma dobry apetyt i nie skarży się na dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego należy zastosować dietę papkowatą, o zwiększonej zawartości energii i białka. Należy jednak pamiętać, że dieta powinna być lekkostrawna. Należy ograniczyć lub całkowicie wykluczyć produkty smażone, zawierające duże ilości tłuszczu i powodujących wzdęcia (cebula, czosnek, papryka, ogórki, kapusta). Nie należy również podawać dziecku posiłków zawierających produkty o kwaśnym, ostrym
i bardzo słonym smaku. Konieczna jest rezygnacja z owoców cytrusowych, kiszonych ogórków
i kapusty, pomidorów, drażniących przypraw (m.in. pieprz, papryka). Najlepiej ograniczyć spożycie soli.

Czy po zabiegu usunięcia migdałków zalecane jest spożywanie lodów? MIT czy PRAWDA?

Prawda! Niska temperatura pokarmu powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych i tym samym zmniejszenie bólu przy przełykaniu, a w związku z tym spożywanie lodów może ograniczyć dolegliwości po zabiegu.

Dzieci chętnie przestrzegają tych zaleceń, a dodatkowo lody mogą zapobiegać krwawieniu
z ran po usunięciu migdałków. Działają one jako środek znieczulający, a ze względu na dużą zawartość kalorii zaspokajają głód.

Dolegliwości bólowe w trakcie przełykania kęsów pokarmowych, krwawienia, nudności i wymioty są główną przyczyną odmowy przyjmowania pokarmu. Może to prowadzić do niedoborów pokarmowych, a tym samym przedłużyć czas rekonwalescencji. W celu pełnego powrotu do zdrowia ważna jest odpowiednia dieta, która dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych i mineralnych oraz witamin. Dlatego niekiedy zalecane jest wprowadzenie produktów specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Są one stosowane w celu zwiększenia wartości energetycznej posiłków oraz udziału określonych składników odżywczych w diecie. Pozwalają na zmniejszenie ryzyka rozwoju niedożywienia dziecka oraz przyspieszenie pełnego powrotu do zdrowia. Warto jednak pamiętać, że nie mogą one stanowić podstawy diety, a jedynie jej uzupełnienie.

1. Darrow D.H., Siemens C.: Indications for tonsillectomy and adenoidectomy. Laryngoscope, 2002; 112: 6–10

2. Kuzara E. Żywienie dzieci po zabiegu wycięcia migdałków. (artykuł opublikowany online: www.przepisy-dla-dzieci.pl/)

3. Lody po zabiegu na migdałkach – wskazania, rekonwalescencja (artykuł opublikowany online: www.zdrowyportal.org/)

4. Millington, A. J. F., Gaunt, A. C., & Phillips, J. S. (2016). Post-tonsillectomy dietary advice: systematic review. The Journal of Laryngology & Otology, 130(10), 889–892.

5. Mrówka-Kata K., i wsp.: Wskazania do usunięcia migdałków podniebiennych. Forum Medycyny Rodzinnej. 2009; Vol. 3. No. 2.

6. Skotnicka B. Przerost migdałków u dzieci. (artykuł opublikowany online: mp.pl)

7. Thomas PC, Moore P, Reilly JS. Child preferences for post-tonsillectomy diet. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 1995;31(1):29-33.