Jak odżywiać pacjenta z mózgowym porażeniem dziecięcym?
Mózgowe porażenie dziecięce to schorzenie, w którym łatwo o niedożywienie. Jak właściwie odżywiać organizm pacjenta? Zobacz wskazówki i rekomendacje.
W przebiegu mózgowego porażenia dziecięcego powszechnie obserwuje się zaburzenia odżywiania. Wynika to z upośledzenia zdolności poruszania mięśniami twarzy oraz ust, co sprawia znaczne trudności w trakcie karmienia i przyjmowania pokarmów. Szczególnie istotne jest zjawisko dysfagii (zaburzenia połykania), które może prowadzić do rozwoju niedożywienia, a także zachłystywania się treścią pokarmową, co może być przyczyną nawracających zakażeń dróg oddechowych. Dlatego u pacjentów z MPD pomocne może być wprowadzenie specjalnych, dedykowanych preparatów żywieniowych, co pozwala na ograniczenie konsekwencji zaburzeń odżywiania
Odżywianie pacjenta z mózgowym porażeniem dziecięcym
Zaburzenia przyjmowania pokarmu są powszechne w przebiegu chorób zwyrodnieniowych układu nerwowego u dzieci. Porażenie mózgowe może upośledzać zdolność poruszania mięśniami twarzy, ust i głowy, stwarzając problemy z żuciem i jedzeniem. W wyniku powyższych zaburzeń może dochodzić do rozwoju niedożywienia i opóźnienia wzrastania. Dlatego u pacjentów z porażeniem mózgowym szczególnie istotna jest ocena stanu odżywienia.
Mózgowe porażenie dziecięce a dysfagia (zaburzenia połykania)
Szczególnie istotne w rozwoju zaburzeń odżywiania u pacjentów z MPD jest zjawisko dysfagii (zaburzenia połykania). Charakteryzuje się ono trudnościami w przyjmowaniu, opracowaniu pokarmu i jego przechodzeniu z jamy ustnej do gardła, przełyku i żołądka. Szacuje się, że problem ten dotyczy nawet około 50-60% dzieci z niedowładem spastycznym czterokończynowym (wynikającym z nadmiernego napięcia mięśni wszystkich kończyn). Dysfagia jest także przyczyną nawracających zakażeń dolnych dróg oddechowych i przewlekłej choroby płuc, związanych z zachłystywaniem się treścią pokarmową.
Niedożywienie w dziecięcym porażeniu mózgowym
Szacuje się, że u pacjentów z dwukończynowym, mózgowym porażeniem dziecięcym, niedożywienie występuje u ok. 30%, a w przypadku porażenia czterokończynowego nawet u 80% dzieci. Jego konsekwencją może być ubytek tkanki mięśniowej, co skutkuje pogorszeniem sprawności, osłabieniem mięśni oddechowym, oraz wzrostem ryzyka występowania zakażeń układu oddechowego. Problem niedożywienia u dzieci z MPD jest złożony. Wynika to z faktu, że w chorobach przebiegających z nadmiernym napięciem mięśni, zapotrzebowanie kaloryczne pacjenta jest zwiększone. Dodatkowo występujące trudności w przyjmowaniu pokarmów prowadzą do niedostatecznej podaży składników pokarmowych. Dlatego też w przypadku stwierdzenia niedożywienia lub zwiększonego ryzyka jego wystąpienia, zalecane jest wprowadzenie leczenia żywieniowego. Może być ono oparte na właściwie dobranych preparatach podawanych przez specjalny dostęp do przewodu pokarmowego. Biorąc pod uwagę ich skład, wyróżnia się:
- preparaty przemysłowe kompletne, zapewniające podaż niezbędnych składników tj. białka, węglowodanów i tłuszczów. Wśród nich możemy wyszczególnić diety peptydowe (zawierające zhydrolizowane białko np. w postaci mieszaniny krótkołańcuchowych peptydów i wolnych aminokwasów) i polimeryczne (zawierające białko niezhydrolizowane);
- preparaty przemysłowe niekompletne, które zawierają jeden, wybrany składnik np. białko, węglowodany. Są one zalecane jedynie jako dodatek do mieszanek kompletnych pozwalający na uzupełnienie wybranego składnika pokarmowego, w klinicznie uzasadnionych przypadkach.
- Innym kryterium klasyfikacji diety przemysłowych jest ich gęstość kaloryczna, gdzie możemy wyróżnić diety normokaloryczne i wysokoenergetyczne.
Dobór odpowiedniego żywienia medycznego dla dzieci
Potrzeby żywieniowe dziecka zmieniają się wraz z wiekiem, dlatego dobór odpowiedniej diety powinien być oparty na indywidualnej ocenie zapotrzebowania energetycznego. Jednak szczególną uwagę należy zwrócić na jego stan odżywienia poprzez pomiar masy ciała, wzrostu, oraz wskaźnika BMI, a także wykonanie niezbędnych badań laboratoryjnych m.in. morfologii krwi. Szczególnie pomocne w walce z niedożywieniem są diety wysokoenergetyczne, które dostarczają większej ilości kcal niż wynosi dzienne zapotrzebowanie np. Nutrinimax Energy Multi Fibre. Dodatkowo produkty te mogą zawierać błonnik, który zapobiega zaparciom czy też kwasy omega-3 o działaniu przeciwzapalnym. Warto również podkreślić, że w trakcie prowadzonego leczenia żywieniowego mającego na celu walkę z niedożywieniem, należy na bieżąco kontrolować przyrosty masy ciała i wzrostu. Pozwala to na ocenę efektywności leczenia oraz ewentualną modyfikację diety czy też uzupełnienie jej o wybrany składnik.
Piśmiennictwo:
- Rybak, A., et al. „Ocena częstości występowania oraz możliwości diagnostycznych
- i terapeutycznych w zakresie zaburzeń karmienia u dzieci w Polsce.” Standardy Medyczne. Pediatria (2011): 131-144
- Książyk, J., Kułak, W., Toporowska-Kowalska, E., Kmieć, T., Świąder, A., Szlagatys-Sidorkiewicz, A., … & Wąsowska-Królikowska, K. (2011). Zalecenia leczenia żywieniowego
- u dzieci z przewlekłymi chorobami układu nerwowego. Neurol Dziec, 20, 79-86.
- Socha P., Rybak A., Socha J., Stolarczyk A., Wikiełł V.: Zaburzenia karmienia u dzieci.
- Standardy Medyczne. Pediatria (2009): 6, 802-815
