Żywienie dojelitowe a mózgowe porażenie dziecięce

W trakcie opieki nad dzieckiem z porażeniem mózgowym mogą pojawić się liczne problemy podczas spożywania posiłku. Może być to związane m.in. z brakiem kontroli mięśni ust oraz położenia głowy i tułowia czy też zaburzeniami równowagi w pozycji siedzącej. W sytuacji gdy podanie doustne pokarmu jest niemożliwe lub niewystarczające, aby zapewnić właściwą podaż niezbędnych składników odżywczych, powinno zostać wdrożone żywienie dojelitowe. Polega ono na bezpośrednim podaniu pokarmu do żołądka lub jelita. Żywienie dojelitowe jest alternatywną drogą podawania pokarmu, która ma zastosowanie zarówno u dzieci jak i osób dorosłych w przebiegu różnych schorzeń m.in. przewodu pokarmowego czy nowotworów. Może być ono również skuteczną metodą walki z zaburzeniami odżywiania u pacjentów z dziecięcym porażeniem mózgowym.

Szacuje się, że niemal 90% pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi wymaga pomocy przy karmieniu, a ponad 50% krztusi się podczas karmienia. Dlatego też sam proces spożywania pokarmu może stanowić trudność zarówno dla dziecka, jak i dla opiekuna. Dziecko staje się wówczas niecierpliwe, napięte, reaguje płaczem, bądź po prostu unika karmienia. Poprawa stanu odżywienia jest możliwa poprzez wypracowanie właściwej pozycji oraz techniki karmienia. Jednak dla niektórych dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym karmienie łyżeczką może okazać się niebezpieczne, bądź uniemożliwia zaspokojenie jego potrzeb energetycznych. W takich sytuacjach nie należy zwlekać z decyzją o wprowadzeniu alternatywnej drogi leczenia żywieniowego. W zależności od sprawności motorycznej przewodu pokarmowego, stosuje się bezpośrednie dostarczenie pokarmu do żołądka bądź dojelitowo.

Pokarm może być podawany do przewodu pokarmowego przez zgłębnik (np. nosowo-żołądkowy), co pozwala na tymczasową interwencję żywieniową (4-6 tygodni). Jednak w przypadku gdy konieczne jest długotrwałe leczenie, niezbędne jest założenie przezskórnej endoskopowej gastrostomii (PEG), lub rzadziej jejunostomii. U dzieci z gastrostomią możliwe jest karmienie przy użyciu strzykawki, metodą grawitacyjną, albo za pomocą pompy umożliwiającej powolną podaż diety. Podawana dieta powinna mieć odpowiednio dobraną konsystencję, aby nie doszło do wystąpienia trudności w trakcie jej podawania. Dlatego coraz częściej zalecane jest stosowanie gotowych diet przemysłowych. Występują one w postaci płynnej do bezpośredniego podania albo sproszkowanej  i wówczas są łączone z odpowiednią ilością płynu. Warto również podkreślić, że diety przemysłowe mają ściśle określony skład i ilość składników pokarmowych oraz znaną wartość energetyczną.

Zastosowanie żywienia dojelitowego umożliwia bezpieczne i bardziej efektywne karmienie, a tym samym łatwe dostarczenie niezbędnych ilości składników odżywczych. Pozwala to również na skrócenie czasu karmienia, co znacznie poprawia komfort życia dzieci i ich opiekunów. Generalnie gastrostomia jest bardzo dobrze tolerowaną metodą żywienia i charakteryzuje się małą liczbą powikłań, z których większość ustępuje samoistnie. Po podaniu posiłku, sporadycznie mogą wystąpić objawy niepożądane ze strony przewodu pokarmowego np. wymioty czy biegunki. Zastosowanie PEG ogranicza częstość infekcji górnych dróg oddechowych i płuc. Metoda ta zmniejsza również poziom stresu zarówno u rodziców, jak i dzieci.

Piśmiennictwo:

1. Rybak, A., et al. „Ocena częstości występowania oraz możliwości diagnostycznych i terapeutycznych w zakresie zaburzeń karmienia u dzieci w Polsce.” Standardy Medyczne. Pediatria (2011): 131-144
2. Książyk, J., Kułak, W., Toporowska-Kowalska, E., Kmieć, T., Świąder, A., Szlagatys-Sidorkiewicz, A., … & Wąsowska-Królikowska, K. (2011). Zalecenia leczenia żywieniowego u dzieci z przewlekłymi chorobami układu nerwowego. Neurol Dziec, 20, 79-86.
3. Jabłoński, Janusz, et al. „Przezskórna endoskopowa gastrostomia u dzieci–szansa na lepsze życie czy zło konieczne?.” Pediatria i Medycyna Rodzinna 6.3 (2010): 204-210.